Fatiha suresi, Kuranı Kerim’in ilk suresi olup, yedi ayettir. Farklı isimleri olmakla beraber, şu isimler en çok bilinenlerdir: Ümmü’l-Kur’ân, ümmü’l-kitâb, es-seb‘u’l-mesânî. Bu yazımızda Fatiha suresinde yaptığımız vakıfları, “vakıf ve ibtida ilmi“nin kaidelerine göre incelemeye çalışacağız.
Fatiha Suresindeki Vakıflar
Öncelikle Fatiha suresine; “Hamd, Alemlerin Rabbi Allah’a mahsustur. O Rahman ve Rahim’dir. Din gününün sahibidir” ayetleri ile başlangıç yapılmıştır. Sonra; “ancak Sana kulluk eder ve yalnız Senden yardım dileriz. Bizi doğru yola eriştir” ayetleri gelmektedir. Son olarakta; “nimete erdirdiğin kimselerin yoluna; gazaba uğrayanların, ya da sapıtanların yoluna değil” duası ile bitmektedir. Şimdi yaptığımız vakıfları inceleyim:
- بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ayetindeٱلرَّحِيمِ kelimesinde yaptığımız vakıf: Tam vakıf
- ٱلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ayetinde ٱلْعَٰلَمِينَ kelimesinde yaptığımız vakıf: Hasen vakıf
- ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ayetinde ٱلرَّحِيمِ kelimesinde yaptığımız vakıf: Hasen vakıf
- مَٰلِكِ يَوْمِ ٱلدِّينِ ayetinde ٱلدِّينِ kelimesinde yaptığımız vakıf: Tam vakıf
- إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ayetinde نَسْتَعِينُ kelimesinde yaptığımız vakıf: Tam vakıf
- ٱهْدِنَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلْمُسْتَقِيمَ ayetinde ٱلْمُسْتَقِيمَ kelimesinde yaptığımız vakıf: Hasen vakıf
- صِرَٰطَ ٱلَّذِينَ ….. وَلَا ٱلضَّآلِّينَ ayetinde وَلَا ٱلضَّآلِّينَ kelimesinde yaptığımız vakıf: Tam vakıf
Açıklama
- İlk olarak şunu belirtelim ki; Fatiha suresinde bulunan besmele, Asım kıraati Hafs rivayetinde Fatiha suresinin ilk ayeti kabul edilir. Abdulfettah el-Kâdi, el-Ferâidu’l-Hisân isimli eserindeki şu beyitlerde bunu zikretmiştir: وَالْكُوفِ مَعْ مَكٍّ يَعُدُّ الْبَسْمَلَة سِوَاهُمَا أُولَى عَلَيْهمْ عُدَّ لَهْ
- Yukarıda tam vakıf olarak belirttiğimiz kelimelerin, kendilerinden sonraki kelime ile lafzi ve manevi alakası bulunmamaktadır.
- Aynı zamanda hasen vakıf olarak belirttiğimiz yerlerde ise kendinden sonraki kelime ile lafzi ve manevi alaka devam etmektedir. Lakin ayet sonu olduğu için vakıf yapılır.
Vakıf Caiz Olmayan Yerler
- Kabih vakıf olarak kabul edilen vakıflar: Surenin ayetlerindeki ilk kelimelerde yapılan vakıf: بِسْمِ , ٱلْحَمْدُ , مَٰلِكِ , إِيَّاكَ , ٱهْدِنَا , صِرَٰطَ
- Ayrıca ٱلَّذِينَ , غَيْرِ , ikinci عَلَيْهِمْ kelimelerinde yapılan vakıflarda kabih vakıftan sayılır.
- Hasen vakıf kabul edilip, kendisinden sonraki ile ibtida yapılamayan yerler: ٱلْحَمْدُ لِلَّهِ , إِيَّاكَ نَعْبُدُ , أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ
Son olarak; bu konuyu en kısa zamanda pdf olarak paylaşacağız inşaallah….
