Zay harfi [ ز ] ; Arap alfabesinin on birinci harfi olup, yazım bakımından benzediği ra harfinden üzerine konulan nokta ile ayrılır. Sad ve sin ile aynı mahreci paylaşan zay harfi, sin harfinden cehr sıfatı ile ayrılır. Peltek harf olan zâl [ ذ ] harfinin aksine keskin ve net bir sese sahiptir. Gelin bu harfi yakından tanıyalım.
Zay Harfinin Mahreci
Zay harfi; tıpkı sin harfi gibi dil ucunu alt ön iki dişin iç kısmına temas ettirmek suretiyle çıkar. Bünyesinde hava akımı barındırmayan bu harf, istifal sıfatına sahip ince bir harftir. Malesef bazen harfin sesinin kalınlaştırıldığına şahit olmaktayız. Bu hataya düşmemek için:
- Dil ucunu geniş kullanmamalıyız
- Dilin arkasını kaldırmamalıyız
- Mahrece fazla basmamalıyız
Zay harfi ayrıca; cehr, rıhvet, istifal, infitah, ismat ve safir sıfatlarına sahiptir. Safir sıfatı dediğimiz sesin keskin ve net olması için bazı alıştırmalar yapabiliriz:
- Zızzzzzzzzzzzzz sesi vererek çalışabiliriz.
- Aynaya bakıp dudaklarımızı kullanmadığımızdan emin olmalıyız. Eğer kullanıyorsak ilk zamanlar ara ara elimizle alt dudağımızı indirip mahrecin rahatça çalışmasına imkan tanıyabiliriz. Zamanla artık elimizi kullanmamıza gerek kalmadan dudak kullanmayı bırakmış olacağız.
- Eğer alt ön dişlerde diş teli vs varsa doğal olarak dişlerin iç kısmına ulaşmanız biraz zor olabilir. Bu durum geçene kadar dilinizi mahreç noktasına en yakın yerlere koyarak çalışabilirsiniz. Alt ön diş etleri vs gibi.
Yaptığımız Hatalar
- İnce bir harf olmasına rağmen kalın telaffuz etmek
- Sakin iken ses akımına riayet etmemek
- Hava akımı vermek
- Dilin sadece uç kısmını kullanmayıp, mahreç noktasını geniş kullanmak
- Dili alt dişlerin diş etine koymak
- Dili üst dişlere veya üst diş etlerine koymak
- Dilin yanlarını yukarıya kaldırıp temas ettirmek
- Özellikle dammeli halinde sesin inceliğini muhafaza edememek
- Harfi telaffuz ederken dudakları kullanmak
- Peltek harflerin sesine benzer bir ses çıkarmak
- Mahrece aşırı derece baskı yapmak
